مدیریت تغذیه، نگهداری غذا و غذادهی ماهیان در قفس

تاسیسات ذخیره غذا

تاریخ مصرف و مدت نگهداری غذای ماهی تولید شده توسط کارخانجات براساس دمای انبار بین دو تا چهار ماه می‌باشد. اگر غذا برای مدت طولانی یا در دمای بالا ذخیره شود، ویتامین ها تخریب شده و روغن آن ها فاسد می‌شود. بنابراین تمام غذاهای ساخته شده باید در شرایط خنک نگهداری شوند. انبار غدا بایستی دارای تهویه مناسب هوا برای نگهدای غذای کنستانتره مولدین و بچه ماهی ها، یخچال برای غذاهای خشک و غذاهای غنی شده، فریزر برای نگهداری سیست های آرتمیا، رژیم های غذایی منجمد، و ضایعات ماهی مورد تغذیه مولدین باشد.

غذا دهی

ماهیان در محیط قفس بدلیل محصور بودن و عدم دسترسی به غذای طبیعی دارای محدودیت می باشند. جیره‌های زنده و ماهیان کم ارزش، غدای مرطوب و کنسانتره برای تغذیه ماهیان در قفس استفاده می‌شود و این نوع از غذا ها دارای معایب و مزایای متفاوتی می باشند که در جدول زیر به  اختصار آورده شده است.

بنابراین غذادهی ماهیان پس از معرفی ماهیان به قفس و سازگاری به محیط قفس آغاز می شود. در بسیاری از موارد، کارخانه های سازنده غذای ماهی برای طیف گسترده ای از ماهیان غذا تهیه می‌کنند. گونه های مختلف نیازمند رژیم غذایی متفاوتی هستند. گونه های گرم آبی(گربه ماهی،تیلاپیا،کپور و…) به ۳۲ درصد پروتئین و گونه‌های سرد آبی مثل قزل آلا به ۴۰ تا ۴۲درصد پروتئین در رژیم غذایی خود نیاز دارند.

غذادهی نامناسب و تغذیه با جیره کم ارزش باعث بروز عدم موفقیت و شکست در پرورش ماهیان در قفس می‎شود. از هر گونه آشفتگی و اختلال آب در طی فصل رشد جداً خودداری شود. حرکت دادن قفس، صید ماهیان، خارج کردن قفس از آب برای مشاهده ماهیان، شنا کردن و یا صید اطراف قفس و یا قرار دادن قفس در مکانی که به دلایل مختلف دچار آشفتگی می شود می تواند باعث ایجاد استرس در ماهیان شود که استرس نیز در نهایت منجر به بروز بیماری می شود. غذادهی ماهیان در قفس می تواند بصورت دستی و یا استفاده از دستگاه‌های غذاپاش اتوماتیک و یا سیستم پایش کننده رفتار تغذیه ای ماهی با استفاده از کمپرسور های انتقال غذا با لوله های طویل می باشد. هر نوع مدیریت غذادهی در مزرعه براساس نیروی کار مورد استفاده، بکارگیری تکنولوژی، هدر رفت غذا، پایش رفتار تغذیه ای ماهیان، هزینه تمام شده و سهولت استفاده در محل دارای معایب و مزایای متفاوت می باشد. بعنوان مثال در سیستم پایش کننده رفتار تغذیه ای ماهی انواع مختلف از وسایل الکترونیکی برای پایش رفتار تغذیه ای ماهیان و غذای مصرف نشده در قفس مانند دوربین، نرم افزار محاسبه غذا، سیستم تشخیصی مادون قرمز و سیستم پمپاژ آب از کف قفس برای انتقال غذای خورده نشده توسط ماهیان بکار می رود و بدین وسیله میزان غذا دهی ماهیان براساس اشتهای ماهی سنجیده شده و به درون قفس ریخته می شود. بنابراین سیستم نرم افزاری براساس اطلاعات ورودی حاصل از رفتار تغذیه ای ماهیان میزان غذا را در وعده بعدی محاسبه کرده و در اختیار پرورش دهندگان قرار می دهد. در این سیستم رفتار تغذیه‌ای کل ماهیان در درون قفس برای محاسبه میزان غذادهی آتی مورد ارزیابی قرار می گیرد در حالی که در روش های سنتی و ابتدایی تر فقط تعدادی از ماهیان که برای تغذیه به سطح آب امده و یا تعدادی که نسبت به بقیه ماهیان در درون قفس غالب‌تر هستند، برای شناسایی رفتار تغذیه مورد توجه قرار می گیرد.

از مزایای این روش پیشرفته می توان به بهبود ضریب تبدیل غذایی، کاهش آلودگی محیط و ارزیابی تمام ماهیان اشاره کرد و در مقابل اگرچه این سیستم جهت راه اندازی هزینه بر است ولی بطور کارآمدی موثر است و می‌تواند در آینده نزدیک در تمام مزارع مورد استفاده قرار گیرد.

از غذاهای شناور با قابلیت شناوری بالا در ستوح آب جهت غذا دهی ماهیان استفاده می شود که این امر موجب دید بهتر ماهی در هنگام تغذیه می شود.. رفتار تغذیه ای ماهیان می تواند نشانه ای بر کیفیت خوب یا بد آب و نیز عملکرد سلامت ماهیان باشد. در صورت عدم تغذیه ماهیان در قفس، غذا از دسترس ماهی خارج می شود و به محیط بیرون از قفس راه می یابد و در نتیجه باعث افزایش آلودگی زیست محیطی منطقه و ضرر اقتصادی به پرورش دهندگان می شود. غذاهای کنسانتره در اندازه های مختلف قابل دسترسی هستند. ماهیان انگشت قد قادر هستند غذاهای کنسانتره با اندازه درشت‌تری را نسبت به انگشت قدهای کوچکتر مصرف کنند. همیشه باید به خاطر داشته باشیم که اندازه غذا باید متناسب با دهان ماهی باشد. ماهیان همیشه در طیف دمایی مطلوبشان یا در دمایی نزدیک به آن و زمانی که سطح اکسیژن بالا است به طور فعال تغذیه می کنند. اکسیژن در ساعات آخر بعداز ظهر در سطوح بالا قرار دارد و اینکه این زمان با جدول زمانبندی غذادهی همزمان شود، بسیار مهم و پراهمیت است.

مطلب کلی که باید به آن اشاره کرد این است که ماهیان معمولا زمانیکه در دامنه دمایی مطلوبشان واقع هستند، در طی ۱۰ تا ۳۰ دقیقه غذایشان را خواهند خورد. غذادهی کمتر از حد لازم نیز باعث کاهش سرعت رشد می گردد. در ابتدا ماهیان در غذا خوردن بسیار محتاط عمل می کنند و معمولا خود را به آهستگی با آن تطبیق می دهند. به همین دلیل توصیه شده است که زمانی که استرس ناشی از جابجایی و آداپته شدن با محیط جدید بر ماهیان وارد شده است به مدت ۲ روز به آن ها غذا ندهید.

فعالیت تغذیه می تواند برای شما بهترین نشانه از سلامتی و رشد ماهیان باشد. تغذیه می تواند به مدت یک تا دو روز به دلایلی چون تغییر شرایط آب و هوایی و یا سایر اختلالات کاهش یابد. در صورت استمرار روند نزولی میزان مصرف غذا باید سایر فاکتور های محیطی و زیستی سنجیده شود تا از بروز سایر مخاطرات جلوگیری شود. غذاها باید کمتر از سه ماه در انبارها نگهداری شوند، زیرا در غیر این صورت ترکیبات اصلی رژیم غذایی بخصوص ویتامین c بشدت از نظر کیفیت تنزل می یابند.غذای کنسانتره باید در یک محیط خشک و خنک نگهداری شوند. هرگز از غذاهای قارچی و کپک زده در تغذیه استفاده استفاده نگردد. ثبت و یادداشت دفعات و خصوصیات غذادهی نیز مانند کیفیت آب و سایر فاکتور های موثر در تولید بسیار پراهمیت و سودمند است. با یک ثبت دقیق می توانید به راحتی به میزان غذایی که بطور روزانه استفاده نموده اید رجوع کرده و نرخ آن را تخمین بزنید.

غذادهی یکی از مهمترین فاکتورهای هزینه بر در تولید ماهی است. غذادهی خردمندانه برای پرورش دهنده می تواند فعالیتی سودمند و دلچسب باشد. از غذادهی در گرما و سرمای شدید و هنگام طوفان خودداری شود، زیرا ماهی ها در این مواقع اشتهای مناسبی ندارند. عادت دهی ماهیان به تغذیه در زمان های مشخص صورت گیرد. میزان غذا دهی نسبت به متوسط طولی و وزنی هر ماهی سنجیده می شود و از دادن غذا در مواقع تاریکی یا کدورت آب باید خودداری شود.

راهنمایی های کلی در زمینه نگهداری غذا و غذادهی

  • آزمایش غذا قبل از ذخیره سازی در انبار
  • تمیز کردن انبار از هر گونه منبع آلودگی
  • ذخیره سازی غذا در کیسه و قرار دادن کیسه ها در ارتفاع بالا
  • تهویه و دمای مناسب در انبار
  • جلوگیری از ورود حشرات و جوندان به محیط انبار
  • بازرسی غذا از نظر رنگ، بافت و بو در طول مدت نگهداری در انبار
  • مشاهده ماهیان در زمان غذا خوردن: رفتار غذا خوردن بهترین علامت در تشخیص سلامتی ماهیان
    است. غذا خوردن ماهیان بصورت فعال به این معنی است که همه کارها به خوبی صورت گرفته است.
    غذا خوردن با بی میلی و ضعیف می تواند شک برانگیز باشد.
  • کاهش غذادهی در زمانیکه دمای آب از حد مطلوب گونه پرورشی خارج شود.
  • کاهش یا توقف غذادهی در روزهای ابری( به علت کاهش اکسیژن)
  • نگهداری غذاها در مکان های سرد و خشک (طی سه ماه بعد از تولید باید مصرف شود)
  • هرگز غذاهای قارچ زده و رنگ پریده مصرف نشوند.
  • میزان غذاهای مصرف شده بطور دقیق ثبت شود.

 بخش تکثیر و پرورش آبزیان: سید رضا مرتضایی و حمید اسحق زاده

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.

فهرست